Gedrag

“Gedrag is het geheel van acties en reacties van een organisme, gewoonlijk met betrekking tot de natuurlijke omgeving en de sociale omgeving. De psychologie maakt verder onderscheid tussen uitwendig, voor derden waarneembaar gedrag, en inwendig, innerlijk gedrag zoals denken en voelen.

Gedrag kan bewust of onbewust, openlijk of heimelijk, vrijwillig of onvrijwillig zijn. Gedrag wordt medebepaald door het endocriene systeem en het zenuwstelsel. De complexiteit van het gedrag van een soort organisme hangt samen met de evolutionair bepaalde complexiteit van zijn zenuwstelsel. Organismen met complexe zenuwstelsels hebben een groter vermogen tot leren en daardoor tot gedragsaanpassing.

Het gedrag van mensen, andere organismen, en bij uitbreiding van mechanismen, valt binnen een waaier van 'normaal' en abnormaal, aanvaardbaar en onaanvaardbaar gedrag. Gedrag wordt geëvalueerd met betrekking tot sociale normen en wordt door sociale controle ingeperkt.” (Wikipedia)

In deze periode waarin we te maken hebben met de COVID-19-crisis is gedrag een veel besproken zaak. Hoe houden mensen zich aan de regels en de gemaakte afspraken, wat is passend en wat niet? Waarom zijn de pleinen en winkelstraten toch (te) druk en waarom moeten we in de spits of in het weekend treinen stilzetten, leeghalen of minimaal toezien op juiste toegang tot die treinen? Ook de uitvoering van maatregelen en protocollen (wie heeft die getoetst?) lijkt een lastige. Denk maar aan de discussie over de terrassen en de familie-paspoorten….

Gedrag beïnvloed door plek

Nee, gedrag laat zich niet zo makkelijk sturen, was dat maar waar. ‘De mens wil wel veranderen, maar niet veranderd worden’. Een waar statement, dat ook beïnvloed wordt door de plek waar het gedrag zich afspeelt.

Thuisgedrag is heel privé (onder de douche) of wordt bepaald door de mensen binnen een huishouding en de bewuste of onbewuste afspraken die daar gelden. Een redelijk overzichtelijke regelkring.

Onderweg-gedrag is de meest lastige. Mensen moeten vaak van de ene naar de andere plek, dichtbij of ver weg. Vervoerstromen ontstaan, en daar gaan mensen met een ietwat aangepast privégedrag vanuit het thuisgedrag om met zaken. Tegelijkertijd zien we weer een heel ander gedrag waar mensen in grote groepen bij elkaar zijn (crowding - Gifford 2007 - Stokols 1972). Het levert vaak stress op door gebrek aan controle, wat ertoe leidt dat we heel stil worden of – tegenovergesteld – agressief gedrag gaan vertonen. Sturing hierop is lastig en vraagt om een specifieke aanpak per situatie.

Alleen 'managen' niet genoeg

Kantoorgedrag is vaak een combinatie van die twee. We zijn een individu in een grotere groep die het bedrijf vormt. Daarom willen we het ook wel een ‘familie’ noemen en richten we ‘clubhuizen’ en ‘woonkamers’ in. Tegelijkertijd rekenen we mensen af op individuele- of groepsprestaties en stellen we ook regels op. Mensen hebben veel vrijheden (verworven) en nu wordt daar op veel plekken op ingebroken. Dat is op zich wellicht terecht en juist, maar we moeten al het bovenstaande wel overzien en ons realiseren dat we niet alleen moeten overgaan tot alle denkbare regels rond de 1,5-meter-economie (bordjes, linten en stoelhoezen), maar dat we vooral moeten nadenken over de logistieke stromen naar en in kantoor. Het in een vroeg stadium betrekken en informeren van iedereen is een noodzaak en ‘stakeholders’ redden het niet met ‘het managen’; er zal sprake moeten zijn van oprecht ‘leiderschap’.

Ik gun ieder bedrijf zijn eigen ‘gedragsleider’!

Meer: luister nu en de komende maanden naar de FMN-podcastserie over het nieuwe normaal.